dinsdag 12 april 2011

Anna Blaman : 'Eenzaam Avontuur' (1948)


“Zo ging het tussen mensen die op aarde leefden, helemaal, in de gevangenschap van eigen bloedwarm hart.” (p. 164)

Over de plot van 'Eenzaam Avontuur' kunnen we kort zijn : Tijdens een vakantie laat Alide haar grote liefde Kosta weten dat ze een affaire heeft met een zekere Peps, waarvoor ze hem ook zal verlaten. Dit gegeven wordt psychologisch tot op het bot doorgelicht, niet alleen met betrekking tot de hoofdfiguren van deze ménage-à-trois, maar ook aangaande het perspectief van enkele ooggetuigen, namelijk vier jongedames die toevallig op dezelfde plek hun vakantie doorbrengen. Door ze elk een totaal verschillend karakter mee te geven creëert Blaman voor zichzelf de gelegenheid het psycho-analytisch spectrum van haar verhaal gevoelig te verbreden. Eén van hen is een ontluikende lesbiënne, wat indertijd heel wat deining veroorzaakt. Het kwam zelfs tot een schijnproces waarbij Blaman werd aangeklaagd door collega-auteurs. Heel expliciet is het nochtans allemaal niet.
'Eenzaam Avontuur' balanceert op de grens van de ontoegankelijkheid, maar gaat er nergens over. Om te beginnen werkt Blaman niet met alinea's, waardoor de lezer geconfronteerd wordt met grote lappen doorlopende tekst. Verder wordt veelvuldig gewisseld van vertelstandpunt, en monden beschrijvingen vaak zonder (al te duidelijke) overgang uit in naar monologue intérieur neigende hersenspinsels en fantasieën. Daarbij komt nog dat Kosta zelf ook aan een roman werkt, en het onderscheid tussen zijn realiteit en de realiteit van zijn personages hoe langer hoe meer vervaagt. Dit resulteert in een broeierig suggestieve, bij momenten sprookjesachtig aandoende roman die zeker zijn plaats verdient in het rijtje klassiekers van de nederlandstalige literatuur.
Anna Blaman (1905-1960) inspireerde het verhaal op een ervaring uit haar eigen leven. Blaman (Ben Liever Als MAN), pseudoniem van Johanna Petronella Vrugt, lijkt zelf model te staan voor Kosta. Ze schetst een somber beeld van de werkelijke liefde die gedoemd is het af te leggen tegen het ideaalbeeld dat ieder voor zich heeft geconstrueerd.